پیرو نشست هم‌اندیشی هفته تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی در 9 مرداد ماه، مصوب شد که شنبه 19 مرداد ماه روز تشکل‌های اجتماعی و محیط زیست، یکشنبه روز تشکل‌های اجتماعی و فرهنگ و هنر، دوشنبه روز تشکل‌های اجتماعی و سلامت روان و جسم، سه‌شنبه روز مشارکت و تشکل‌های اجتماعی، چهارشنبه روز تشکل‌های اجتماعی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، پنجشنبه روز میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و جمعه روز ورزش نامگذاری شود.
از آنجا که نخستین روز این هفته، بنام تشکل‌های اجتماعی و محیط زیست نامگذاری شده، پرداختن به نقش و فعالیت های سازمان های مردم نهاد از اهمیتی خاص برخوردار است. هم در بخش آموزش های عمومی و هم توجه به تجربیات این سازمان ها بویژه سازمان های غیردولتی که بصورت تخصصی در حوزه ی محیط زیست فعالیت دارند.
نمونه ی بارز بکارگیری سازمان های مردم نهاد در امر آموزش، پروژه ی جهانی «پسماند صفر» است، در این پروژه سازمان های غیردولتی و خصوصی در کنار دولت و مدیریت شهری، توانسته اند با سازمان های اجتماع محور و عموم جامعه ارتباطی موثر برقرار کرده و به آموزش عمومی در حوزه ی پسماند و مدیریت آن بپردازند. این بسیج عمومی و مشارکت جهانی بوده و رواست که سازمان های مردم نهاد در ایران نیز سهمی در این مشارکت جهانی داشته باشند. در ادامه به شرح پروژه ی جهانی «پسماند صفر» و معرفی موردی برخی کشورها که در سطوح مختلف از اجرای این پروژه بهره برده اند می پردازیم:
- از پروژه جهانی «پسماند صفر» چه می دانیم؟
پروژهی "پسماند- صفر" در سالهای اخیر در کشورهای در حال توسعه:
(تمرکز بر آموزش عموم: مطالعه موردی: مالزی و مکزیک)
و کشورهای پیشرفته: (تمرکز بر برنامه استراتژیک: مطالعه موردی: استرالیا و انگلستان) در حال انجام است.
این پروژه با تمرکز بر پسماند جامد کار خود را شروع کرده است.
- مخاطبان پروژه: شهروندان، سازمان‌های اجتماع‌محور، دانشجویان و دانش آموزان، سازمان‌ها و نهادها
- پروژهی پسماند صفر در بخش آموزش افراد (عمومی و تخصصی)، موارد زیر را در نظر گرفته است:
- آموزش هدفمند، مخاطبان دسته بندی شده و مطابق گروهی که در آن قرار می‌گیرند آموزش می‌بینند
- گروه یکم- دانش تئوری قوی در حوزهی پسماند و مدیریت آن دارند اما از نظر عملی دارای ضعف شدید می‌باشند
- گروه دوم- افراد یا سازمان هایی که دانش تئوری کافی ندارند، در نتیجه، نیاز به آموزش عمومی دارند
آموزش عمومی
- تعیین گروه هدف
شهروندان، دانشآموزان، کادر خدماتی مدارس و کلیهی افرادی که از لحاظ دانش تئوری دارای ضعف می باشند.
- برگزاری کارگاه
در این مرحله سعی پروژهی "پسماند-صفر" بر آن است تا به معرفی و آموزش مفاهیم و تعاریف مرتبط با پسماند و مدیریت آن، با سه
- هدف اصلی :"کاهش، استفاده مجدد و بازیافت پسماند" بپردازد.
- کارگاه های عمومی بطور کلی موارد زیر را پوشش خواهند داد:
- آگاهی و دانستن مسیرهای دفع زباله
- برخورد امن با پسماند
- دانش و آگاهی از مسئولیت حقوقی و اجتماعی
- شناسایی منابع کمک برای مشکلات و بن بست های دشوار پسماند
- جداسازی از مبدا
- کاهش تولید پسماند (نمونه: تشویق و ترویج فروشگاه های بزرگ و زنجیره ای، سوپرمارکت ها و مغازه های خواربار فروشی و ... به ارائهی کیسه های غیرپلاستیکی)
- کارگاه های عمومی بطور کلی موارد زیر را پوشش خواهند داد:
آموزش تخصصی
- تعیین گروه هدف
دانشجویان و سازمان های غیردولتی فعال در حوزهی محیط زیست، دانش آموزان علاقه مند و ... .
- برگزاری کارگاه
در این مرحله سعی پروژهی "پسماند-صفر" بر آن است تا به تربیت افراد و اجرای برنامههای آموزشی توسط افراد دوره دیده بپردازد.
برنامهها و محتوای تحت پوشش کارگاه های تخصصی بر چارچوب کلی زیر استوار است:
- افزایش و حفظ مشارکت در برنامههای بازیافت و اجرای انها در سطح شهر و محلی و منطقه ای به عنوان مثال: در خوابگاه ها و دانشگاهها و مدارس
- بالا بردن و حفظ آگاهی از مسائل و مشکلات ناشی از پسماند
- دانش ترویج سلسله مراتب برخورد امن با پسماند: "کاهش، استفاده مجدد، بازیافت"
- ارائه طیف گسترده ای از روشهای افزایش آموزش و آگاهی در دانشگاه
- بهرهگیری از افراد آموزش دیده در کمپین دائمی و پایدار "کاهش، استفاده مجدد، بازیافت"در سطح منطقهای و محلی
- استرالیا و انگلستان:
علاوه بر اجرای بخش آموزش عمومی و تخصصی، در سطحی بالاتر، سه برنامه پایهای استراتژیک برای صاحبان مشاغل و فعالان حوزهی تجارت، تدوین نموده‌اند، که انجام آنها به طور همزمان برای انتقال به سوی جوامع بدون پسماند، مورد نیاز است، پیش بینی شده است،که دستورالعملهای استراتژی پیشنهادی با توجه به شرایط محلی، ارائه شود و ارزیابی مداوم پیشرفت در جهت دستیابی به اهداف تعیین‌شده صورت پذیرد.
- سه برنامه‌ی ذکر شده بطور خلاصه موارد زیر را پوشش می دهد:
- تولید پایدار؛ از طریق طراحی از ابتدا و نظارت بر محصول
- همکاری و قبول مسئولیت در مصرف منابع طبیعی
- مدیریت ضایعات زباله از طریق حفاظت از منابع
- نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در مدیریت پسماند
پنج نقش عمده را می‌توان برای سازمان‌های مردم‌نهاد متصور شد
- آموزش با هدف آگاهی‌دهی عمومی و کاهش تولید پسماند و استفاده مجدد از منابع
- مدلسازی و پژوهش (بهره گیری از سازمان‌های مردم‌نهاد متخصص)
- پل ارتباطی میان بخش دولتی و جامعه
- پل ارتباطی میان مجموعه شهرداری و جامعه
- برقراری ارتباط موثر با سازمان‌های اجتماع‌محور (CBOs)
پژوهش و گردآوری: ستاد توان افزایی و حمایت از فعالیت سازمان های مردم نهاد شهر تهران
برای دریافت فایل کامل مطلب مدیریت پسماند و نقش سازمان های مردم نهاد اینجا کلیک کنید
منابع:
- Civil society in urban sanitation and solid waste management: The role of NGOs and CBOs in metropolises of East Africa, Judith Tumusime Tukahirwa, Wageningen University, (2011)
- Civil Society Cooperation, Valuable Partnership, B. Jung, M. Röhm, Deutsche Welthungerhilfe e.V., (2017 )
- Zero-Waste, Theory and Practice, P. Connett, AEHSP, (2010)
- Role of NGOs and CBOs in Waste Management, A. Ahsan, M. Alamgir, M.A. Imteaz, N. N. Daud, Journal of Public Health, (2012)
- NGOs/ CBOs in Solid Waste Management in Heydarabad, India, M. Snel, WEDC, (1998)
- The Future Role of Civil Society, K. Schwab, WEF, (2013)
- Beyond the Zero Waste, W. Hogland, Y. Joni, F. Kaczala, M. Hogland, University of Eastern Finland, (2014)
- Role of NGOs in Solid Waste Management: A Study in Different Municipalities of Manipur, India, CH. RAGHUMANI SINGH, M. Dey, Current World Environment 10(1), 161-170 (2015)
