صدور پروانه فعالیت سازمان مردم نهاد به استناد آیین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد انجام می‌شود . شما می‌توانید درخواست تأسیس را از طریق سایت اینترنتی وزارت کشور به نشانی www.moi.ir تکمیل و ارسال نمایید. مدت زمان صدور پروانه فعالیت حدود ۲ ماه از تاریخ اخذ موافقت اولیه هیات نظارت است. برای صدور پروانه فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد، هزینه‌ای پیش‌بینی نشده است.

طبق ماده ۱۸ آیین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد، شرایط هیأت مؤسس سازمان‌های مردم‌نهاد به شرح زیر می‌باشد:

الف ـ داشتن هیجده سال تمام.

ب ـ تابعیت ایرانی.

پ ـ دارا بودن صلاحیت تخصصی حداقل دو نفر از مؤسسان درخصوص موضوع فعالیت سازمان.

ت ـ عدم عضویت در گروه‌هایی که بر اساس رأی دادگاه صالح محارب و معاند شناخته شده‌اند و نداشتن محکومیت مؤثر کیفری به نحوی که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی شود.

تبصره: هیئت مؤسس باید دارای حداقل پنج عضو باشد.

به طور معمول در بدو تأسیس سازمان‌های مردم‌نهاد، اعضای هیأت مؤسس می‌توانند به عنوان اولین مدیران و بازرسان تشکل انتخاب شوند و این مسئولیت را به مدت ۲ سال (طبق مدت مقرردراساسنامه) عهده‌دار شوند. پس از ثبت شخصیت حقوقی تشکل، اعضای هیأت مؤسس مسئولیتی تحت عنوان هیأت مؤسس نخواهند داشت و به عنوان عضو تشکل محسوب می‌شوند و می‌توانند مسئولیت‌هایی را طبق روند مقرر در اساسنامه عهده‌دار شوند. بعد از اتمام مدت تصدی اولین مدیران تشکل، انتخاب اعضای هیأت مدیره و بازرسین برعهده مجمع عمومی است و کلیه اعضای دارای حق رأی می‌توانند به عنوان نامزد هیأت مدیره یا بازرسی، در انتخابات شرکت کنند. اعضای هیأت مؤسس نیز از حق نامزدی برای تصدی سمت هیأت مدیره و بازرسی برخوردار هستند و در صورت کسب آرای لا‌زم، می‌توانند این سمت‌ها را عهده دار شوند. البته باید توجه داشت هیچگونه امتیازی نسبت به سایر اعضا نخواهند داشت و تحت عنوان هیأت مؤسس در انتخابات شرکت نمی‌کنند و صرفاً عضو تشکل محسوب می‌شوند.

تعیین دفتر مرکزی و محل فعالیت تشکل، توسط هیأت مؤسس انجام می‌پذیرد و اتخاذ تصمیم در این زمینه با موافقت اکثریت اعضای هیأت مؤسس است. درصورت موافقت هیأت مؤسس، شما می‌توانید بخشی از دفتر کار خود را به عنوان دفتر تشکل اختصاص داده و تابلوی جداگانه ای برای آن نصب کنید. نکته مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که کلیه امور سازمان مردم‌نهاد باید به صورت مجزا و مستقل از شرکت، انجام پذیرد. بعد از ثبت شخصیت حقوقی تشکل، اتخاذ تصمیم در این زمینه در حیطه اختیارات هیأت مدیره و با تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده انجام می‌شود و تا زمانی که اقدامی در خصوص تغییر نشانی توسط مراجع مذکور انجام نشده است، نشانی مندرج در اساسنامه به عنوان دفتر تشکل خواهد بود. در حال حاضر مقررات خاصی در زمینه محل استقرار دفتر مرکزی تشکل‌های مردم‌نهاد به تصویب نرسیده است و نشانی اعلام شده از سوی هیأت مؤسس و هیأت مدیره ملاک عمل قرار می‌گیرد.

در اغلب سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO)، تعداد ۵ نفر به عنوان عضو اصلی هیات مدیره و همچنین ۲ نفر به عنوان عضو علی‌البدل هیأت مدیره تعیین می‌شود. درسازمان‌های مردم‌نهاد کوچک و تشکل‌های محلی، تعداد ۳ نفر به عنوان عضو اصلی هیأت مدیره و همچنین ۲ نفر به عنوان عضو علی‌البدل هیأت مدیره تعیین می‌شود. تعیین تعداد اعضای هیأت مدیره، توسط هیأت مؤسس سازمان مردم‌نهاد انجام می‌شود و این تعداد در اساسنامه سازمان قید می‌شود.

در مورد نحوه تأیید صورتجلسات مجامع عمومی، مرجع صدور پروانه فعالیت موظف است مصوبات مجامع عمومی را با مقررات جاری کشور و مفاد اساسنامه مصوب تشکل مطابقت نموده و در صورتیکه مغایرتی وجود نداشته باشد، صورتجلسات را تأیید و مهر نماید. اقدم بعدی شامل ارسال صورتجلسه به مرجع ثبت است. درصورتی که مصوبات صورتجلسه شامل انتخاب اعضای هیأت مدیره، مدیرعامل و بازرس، تغییر نشانی و یا تغییر مفاد اساسنامه باشد، باید صورتجلسه به اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری ارسال و تغییرات مذکور در روزنامه رسمی کشور آگهی شود.

براساس قوانین و مقررات جاری کشور، سازمان‌های مردم‌نهاد در زمره اشخاص حقوقی هستند و رسمیت فعالیت آن‌ها منوط به دریافت پروانه فعالیت و ثبت شخصیت حقوقی است .طبق ماده ۲۹ آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد؛ سازمان پس از دریافت پروانه فعالیت و ثبت، واجد شخصیت حقوقی می شود. لذا در مرحله تأسیس ، فعالیت تشکل پس از دریافت پروانه و ثبت شخصیت حقوقی، رسمیت پیدا می‌کند.

درخصوص تشکل‌هایی که شخصیت حقوقی آن‌ها قبلا ثبت شده است و به دلیل اتمام مدت تصدی مدیران، درحال ثبت صورتجلسات جدید هستند، هیأت مدیره موقت، کماکان دارای مسئولیت می باشد.

درصورتی که اعضای هیأت مدیره تغییر کرده باشند، فعالیت هیأت مدیره جدید، از زمان ثبت اسامی آن‌ها در روزنامه رسمی کشور، آغاز شده و رسمیت پیدا می کند. لذا مدیران قبلی تا زمان ثبت هیأت مدیره جدید،  می توانند به وظایف خود در چهارچوب اساسنامه عمل کنند.

با توجه به موارد فوق؛ هیأت مدیره ثبتی تشکل در مدت زمان اخذ استعلامات و ثبت تغییرات، دارای اعتبار بوده و باید به وظایف خود درچهارچوب اساسنامه عمل نماید. به طور کلی افرادی که اسامی آن‌ها به عنوان هیأت مدیره یا بازرس یک مؤسسه در روزنامه رسمی کشور آگهی شده است، تازمانی که اسامی مدیران جدید آن مؤسسه در روزنامه رسمی کشور به چاپ برسد، دارای مسئولیت خواهند بود.

سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند از طریق تأسیس دفتر نمایندگی یا شعبه، اقدام به توسعه فعالیت نمایند.

دفتر نمایندگی شامل محلی است که به نمایندگی از سازمان مرکزی، برنامه‌های محول از سوی هیأت مدیره را پیگیری و اجرا می‌نماید. دفتر نمایندگی توسط هیأت مدیره سازمان مرکزی سمن ایجاد می‌شود و یک نفر را به عنوان مسئول دفتر نمایندگی منصوب می‌کنند. مسئول دفتر نمایندگی، تحت نظر هیأت مدیره سازمان مرکزی سمن فعالیت می‌کند و حدود اختیارات وی، محدود به اموری است که در حکم انتصاب قید شده باشد.

شعبه شامل محلی است که از سازمان مرکزی سمن منفک شده است و تأسیس شعبه زمانی انجام می‌شود که سازمان در یک محدوده جغرافیایی مشخص، دارای تعداد معینی عضو باشد و این اعضا اقدام به تأسیس شعبه نمایند. شعب دارای هیأت مدیره مجزا می‌باشند و انتخاب مدیران شعبه نیز توسط اعضای شعبه انجام می‌شود. هیأت مدیره شعبه اختیارات لازم برای اجرای مفاد اساسنامه در محدوده جغرافیایی محل فعالیت شعبه را دارا هستند.

سازمان‌های مردم‌نهاد ابتدا دفتر نمایندگی ایجاد می‌کنند و در صورت جذب عضو، می‌توانند اقدام به تأسیس شعبه کنند.

با توجه به اینکه شرح وظایف دفتر نمایندگی در چهارچوب محدودتری می‌باشد لذا اغلب سازمان‌ها، تمایل دارند فعالیت خود را از طریق ایجاد دفتر نمایندگی گسترش دهند. مقررات مربوط به حدود اختیارات شعب و دفتر نمایندگی ‎و نحوه نظارت بر آن متفاوت است و هر سازمانی باید دراین زمینه آئین‌نامه داخلی داشته باشد و طبق آن عمل کند.

در صورتی که هیأت مدیره بعد از گذشت یک ماه از تاریخ درخواست بازرس، اقدام به دعوت به مجمع عمومی ننماید، بازرس می‌تواند رأساً اقدام به دعوت برای برگزاری مجمع عمومی کرده و جلسه را برگزار کند.

هر تشکل می‌تواند در محدوده فعالیت مندرج در اساسنامه یا پروانه فعالیت، اقدام به تأسیس شعبه و دفتر نمایندگی نماید. لذا تشکل شهرستانی نمی‌تواند در خارج از شهرستان مندرج در اساسنامه، اقدام به تأسیس شعبه یا دفتر نمایندگی نماید .

تشکل‌هایی که محدوده فعالیت آنها در سطح شهرستان است، صرفاً می‌توانند در سطح شهرستان مربوطه اقدام به تأسیس شعبه یا دفتر نمایندگی کنند.

تشکل‌هایی که محدوده فعالیت آنها در سطح استان است، می توانند در سطح استان مربوطه اقدام به تأسیس شعبه یا دفتر نمایندگی کنند.

تشکل‌هایی که محدوده فعالیت آنها در سطح ملی است، می‌توانند در سطح کشور اقدام به تأسیس شعبه یا دفتر نمایندگی کنند.

طبق آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد، این سازمان‌ها دارای ماهیت غیرانتفاعی هستند و اصل “عدم تضاد منافع” در مؤسسات غیرانتفاعی بر آن‌ها حاکم است. به این معنا که اعضای هیأت مدیره و بازرسین، نباید مرجع اتخاذ تصمیم درمورد موضوعاتی باشند که با منافع شخصی آن‌ها در ارتباط است. اگر فردی به صورت همزمان کارمند و عضوهیأت مدیره یا بازرس تشکل باشد، در اتخاذ تصمیمات دچار تضاد منافع خواهد شد و ممکن است تصمیمات مدیران یا بازرس، تحت الشعاع حفظ منافع شخصی، قرار گیرد.

لذا اعضا نمی‌توانند همزمان به عنوان کارمند حقوق بگیر و عضو هیات مدیره یا بازرس باشند و باید قبل از تصدی سمت هیات مدیره و بازرسی، از سمت قبلی خود انصراف دهند.  نحوه اقدام در این خصوص در اساسنامه یا آئین نامه‌های داخلی تشکل تعیین می‌شود و کلیه اعضا ملزم به رعایت آن خواهند بود.

شرایط بازرس در اساسنامه پیش‌بینی می‌شود و بر ۲ نوع است:

شرایط عمومی، که در همه اساسنامه‌ها یکسان می‌باشد. مانند‌: نداشتن سابقه محکومیت وعدم محرومیت از حقوق اجتماعی، نداشتن نسبت نسبی و سببی با اعضای هیأت مدیره و …

شرایط خاص، دربرخی از سازمان‌های مردم‌نهاد شرایط خاصی برای بازرس پیش‌بینی می‌شود مانند سطح تحصیلات یا تجربه کاری در امور مالی و یا اینکه بازرس یک مؤسسه حسابرسی مستقل باشد.

به طور کلی در اغلب سازمان‌های مردم‌نهاد که شرایط خاصی برای تصدی سمت بازرس وجود ندارد و صرفاً شرایط عمومی مدنظر است، همه اعضا می‌توانند به عنوان بازرس انتخاب شوند. ولی در صورتی که شرایط خاصی در اساسنامه پیش‌بینی شده باشد، رعایت این شرایط الزامی است.

طبق اساسنامه سازمان‌های مردم‌نهاد، خزانه‌دار یکی از سمت‌هایی است که برای اعضای هیأت مدیره پیش‌بینی گردیده و معمولاً دارای حق امضای اسناد و اوراق بهادار می‌باشد، لذا خزانه‌دار باید از بین اعضای هیأت مدیره انتخاب شود.

طبق تبصره ۳ ماده ۲۲ تصویب نامه شماره ۲۷۸۶۲/ت ۳۱۲۸۱ ه مورخ ۱۳۸۴/۰۵/۰۸ هیأت وزیران (آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد)، مهلت قانونی برای اظهار نظر مراجع استعلامی حداکثر یک ماه از تاریخ استعلام بوده و عدم وصول پاسخ ظرف مدت یک ماه به منزله موافقت تلقی می‌شود. لذا هیأت نظارت می‌تواند در خصوص صدور نامه ثبت اقدام نماید.

وکالت برای حضور و استفاده از حق رآی در مجامع عمومی، معمولاً در اساسنامه سازمان مردم‌نهاد پیش‌بینی می‌شود و درصورت عدم پیش‌بینی این موضوع، صرفاً وکالت محضری قابل پذیرش است و در این زمینه اعضا می‌توانند به هر فردی وکالت محضری ارائه دهند. ولی در صورتی که در اساسنامه به این موضوع پرداخته شود، نوع وکالت و تعداد افرادی که می‌توانند وکالت را بپذیرند و سایر امور باید به دقت پیش‌بینی شود و مقررات اساسنامه ملاک عمل خواهد بود.

حق رأی و حق حضور در مجامع عمومی در اساسنامه تعیین می‌شود و معمولاً اعضای اصلی تشکل که حق عضویت پرداخت می‌کنند، دارای حق رأی  نیز هستند. برای افرادی که دارای شرایط عضویت هستند و حق عضویت پرداخت کرده‌اند، کارت عضویت صادر می‌شود و لذا اگر فردی دارای کارت عضویت معتبر باشد، می‌تواند در مجامع عمومی شرکت نمایند حتی اگر بابت انجام کار معینی، حقوق دریافت کرده باشد.

ممنوعیتی که در این خصوص وجود دارد شامل افرادی است که همزمان کارمند تمام وقت تشکل هستند و از سوی دیگر عضو هیأت مدیره یا بازرس تشکل نیز می‌باشند. با توجه به ماهیت غیرانتفاعی تشکل‌های مردم‌نهاد و به منظور رعایت اصل عدم تضاد منافع در تصمیم‌گیری‌های هیأت مدیره و بازرسین، افراد به صورت همزمان نمی‌توانند عضو هیأت مدیره و کارمند حقوق بگیر تشکل باشند.

ابتدا درخواست فعالیت مجدد را به همراه دلایل توجیهی عدم فعالیت به دفتر امور مجامع و تشکل‌های مردم‌نهاد وزارت کشور ارسال می نمایند و در صورت تأیید مرجع مذکور نسبت به تمدید مجوز به مدت ۲ سال اقدام و در حین فعالیت گزارش عملکرد ماهیانه سمن به وزارت کشور ارسال گردد.

طبق آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد مصوب ۱۳۸۴/۰۵/۰۸ هیأت وزیران، سازمان مردم‌نهاد توسط اشخاص حقیقی و حقوقی تشکیل می شود. مراد از اشخاص حقیقی، شهروندان ایرانی هستند. مراد از اشخاص حقوقی، سازمان‌های مردم‌نهادی است که می‌توانند درخصوص تأسیس شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد اقدام نمایند. با توجه به موارد فوق، شرکت‌ها نمی‌تواند هیأت مؤسس سازمان مردم‌نهاد باشند.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی صدور مجوز جهت نشریه می‌باشد. یک انجمن می‌تواند نشریه داشته باشد منوط به اینکه مجوز نشریه را جداگانه از وزارت فرهنگ کسب نماید.

شرایط تأسیس از نظر وسعت محدوده فعالیت در هیأت نظارت مورد کارشناسی قرار می‌گیرند، توانمندی و تخصص افراد یکی از شاخص‌های مورد بررسی می‌باشد.

براساس قوانین و مقررات جاری کشور، سازمان‌های مردم‌نهاد در زمره اشخاص حقوقی هستند و رسمیت فعالیت آن‌ها منوط به دریافت پروانه فعالیت و ثبت شخصیت حقوقی است. طبق ماده ۲۹ آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد؛ سازمان پس از دریافت پروانه فعالیت و ثبت، واجد شخصیت حقوقی می‌شود. لذا در مرحله تأسیس ، فعالیت تشکل پس از دریافت پروانه و ثبت شخصیت حقوقی، رسمیت پیدا می‌کند.
درخصوص تشکل‌هایی که شخصیت حقوقی آنها قبلاً ثبت شده است و به دلیل اتمام مدت تصدی مدیران، درحال ثبت صورتجلسات جدید هستند، هیأت مدیره وقت، کماکان دارای مسئولیت می باشد.
درصورتی که اعضای هیأت مدیره تغییر کرده باشد، فعالیت هیأت مدیره جدید، از زمان ثبت اسامی آنها در روزنامه رسمی کشور، آغاز شده و رسمیت پیدا می‌کند. لذا مدیران قبلی تا زمان ثبت هیأت مدیره جدید، می توانند به وظایف خود در چهارچوب اساسنامه عمل کنند.
باتوجه به موارد فوق؛ هیأت مدیره ثبتی تشکل در مدت زمان اخذ استعلامات و ثبت تغییرات، دارای اعتبار بوده و باید به وظایف خود در چهارچوب اساسنامه عمل نماید. به طور کلی افرادی که اسامی آن‌ها بعنوان هیأت مدیره یا بازرس یک مؤسسه در روزنامه رسمی کشور آگهی شده است.
تا زمانی که اسامی مدیران جدید آن مؤسسه در روزنامه رسمی کشور به چاپ برسد، دارای مسئولیت خواهند بود .

منظور از مؤسسه خیریه، مؤسسات و انجمن‌هایی غیرانتفاعی، عام‌المنفعه و غیرسیاسی هستند که به وسیله افراد حقیقی یا حقوقی تأسیس شده و در زمینه ارائه خدمات اجتماعی به افراد، خانواده‌های نیازمند و زن سرپرست، کودکان بی‌سرپرست و بد‌سرپرست، آسیب‌دیدگان‌ اجتماعی و … فعالیت نموده و مجوز لازم را از سازمان بهزیستی دریافت نموده باشند. مؤسسات خیریه انواع مختلفی دارند که عبارتند از:

• مؤسسات غیر دولتی: این مؤسسات با اهداف غیرسیاسی و غیرتجاری و به دو شکل انتفاعی و غیرانتفاعی تشکیل می شوند.
• مؤسسات غیردولتی انتفاعی: به مؤسساتی گفته می شود که هدف از آن سودآوری بین اعضا باشد.
• مؤسسات غیردولتی غیرانتفاعی خیریه ای: مؤسساتی هستند که به دنبال سودآوری برای جامعه باشند.

شرایط تأسیس مؤسسات خیریه‌ای و غیرانتفاعی به شرح ذیل است:

۱- تابعیت جمهوری اسلامی ایران؛
۲- داشتن صلاحیت علمی، تخصصی و فنی اعضای هیأت مدیره و مدیرعامل قبل از دریافت پروانه تأسیس؛
۳- مدیرعامل مؤسسه باید حداقل دارای مدرک تحصیلی دیپلم باشد و حضور حداقل دو نفر دارای مدرک کارشناسی مرتبط با فعالیت مؤسسه در اعضای هیأت مدیره الزامی است؛
۴- حداقل دارایی مؤسسه غیردولتی غیرانتفاعی و خیریه‌ای سی میلیون ریال و مؤسسات غیردولتی انتفاعی شصت میلیون ریال می باشد؛
۵- دارا بودن حداقل ۲۳ سال سن برای تمام اعضای هیئت مدیره، مدیر عامل و بازرسین موسسات؛
۶- داشتن مکان ثابت و مناسب که به تایید بهزیستی استان رسیده باشد.

تبصره: ۸ سال سابقه کار مرتبط برای کارکنان بازنشسته یا بازخرید سازمان بهریستی که حداقل دارای مدرک تحصیلی دیپلم باشند و ۴ سال سابقه کار مرتبط برای دارندگان مدرک کارشناسی غیرمرتبط معادل مدرک کارشناسی مرتبط محسوب می شود.

مدارک ثبت مؤسسه خیریه:

• دو نسخه تکمیل فرم درخواست پروانه تأسیس مؤسسه؛
• تکمیل فرم مشخصات فردی اعضای هیأت مدیره، مدیر عامل و بازرسین؛
• تکمیل فرم حراست توسط اعضای هیأت مدیره؛
• صورتجلسه مجمع عمومی و هیأت مدیره؛
• دو نسخه اساسنامه ارائه شده از سوی دبیرخانه کمیسیونی استانی؛
• دو قطعه عکس پرسنلی رئیس هیأت مدیره؛
• گواهی عدم اعتیاد و عدم سوء پیشینه اعضای هیأت مدیره، مدیرعامل و بازرسین ( معرفی نامه از بهزیستی شهرستان مربوطه)؛
• گواهی تأیید نام مؤسسه از اداره کل اسناد و ثبت شرکت با ذکر نام استان یا شهرستان محل مؤسسه؛
• کپی آخرین مدرک تحصیلی اعضای هیأت مدیره و مدیرعامل؛
• کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی؛
• کپی سند مالکیت یا اجاره نامه مکان اصلی مؤسسه.

با توجه به اینکه سازمان‌های مردم‌نهاد در زمره اشخاص حقوقی محسوب می‌شوند، لذا در بدو تأسیس این سازمان‌ها می‌بایست درخصوص وضعیت آورده اولیه در اساسنامه اتخاذ تصمیم شود. اگر سازمان فاقد آورده اولیه باشد این موضوع در اساسنامه قید می‌شود و هیأت مؤسس عنوان می‌کنند که موسسه فاقد آورده مالی یا دارایی اولیه  است. با توجه به اینکه سازمان‌های مردم‌نهاد دارای ماهیت غیرتجاری، غیرانتفاعی و عام‌المنفعه هستند، لذا بسیاری از این سازمان‌ها فاقد آورده مالی می‌باشند و فعالیت‌های آنها توسط افراد داوطلب انجام می‌پذیرد.

اما در صورتی که سازمان دارای آورده اولیه باشد، میزان آن به طور معمول حداقل یک میلیون ریال تعیین می‌شود و درمورد حداکثر‌، تصمیم با هیأت مؤسس است و حدنصاب قانونی در این زمینه وجود ندارد. به عنوان مثال در مورد مؤسسات خیریه و سازمان‌هایی که اجرای موضوع فعالیت آنها مستلزم برخورداری از منابع مالی است، هیأت مؤسس ملزم هستند مقررات موردنیاز در مورد آورده اولیه و دارایی‌های مؤسسه را در اساسنامه پیش‌بینی نمایند. لازم به ذکر است طبق مفاد ماده ۷ آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد، کلیه اموال و دارایی (آورده اولیه و سایردارایی‌هایی که در طول فعالیت سازمان ایجاد می‌شود)، متعلق به شخصیت حقوقی سازمان مردم‌نهاد بوده و باید در راستای اجرای اهداف اساسنامه هزینه شود و قابل تقسیم بین اعضای مؤسس یا مدیران و اعضای سازمان نمی‌باشد.

طبق ماده ۶ آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد مصوب ۱۳۸۴/۰۵/۰۸ هیأت وزیران، منابع درآمدی این سازمان‌ها به شرح زیر پیش‌بینی شده است:

الف ـ هدیه، اعانه و هبه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از داخلی و خارجی و دولتی و غیردولتی؛

ب ـ وقف و حبس؛

پ ـ وجوه حاصل از فعالیت‌های انجام شده در چارچوب موضوع فعالیت، اهداف و اساسنامه تشکل و این آئین‌نامه؛

ت ـ حق عضویت در تشکل.

البته ۴ نکته مهم در مورد منابع درآمدی و هزینه‌های تشکل‌های مردم‌نهاد ، باید مورد توجه باشد:

تشکل‌های مردم‌نهاد (NGO) جزو “مؤسسات غیرتجاری غیرانتفاعی” محسوب می‌شوند و بر این اساس، فعالیت‌هایی که برای درآمدزایی انجام می‌دهند، نباید دارای ماهیت تجاری و اقتصادی باشد.

موضوع پروژه‌ها و قراردادهایی که این تشکل‌ها برای درآمدزایی انجام می‌دهند، باید مرتبط با موضوع فعالیت مندرج در اساسنامه تشکل باشد. کلیه منابع حاصل از فعالیت تشکل‌های مردم‌نهاد، باید به حساب بانکی به نام تشکل واریز شود و براساس مفاد اساسنامه مصوب تشکل، هزینه شود. کسب درآمد در تشکل‌های مردم‌نهاد به صورت محدود و صرفاً برای تأمین هزینه‌ها انجام می‌شود و لذا کسب درآمد نباید به هدف اصلی تشکل تبدیل شود.

تشکل‌های مردم نهاد برای اجرای اهداف، عمدتأ از روش‌هایی استفاده می‌کنند که نیاز کمی به منابع مالی داشته باشد. به عنوان مثال به جای استخدام کارمند، از افراد داوطلب عضوپذیری می‌کنند. همچنین این تشکل‌ها برای اجرای پروژه‌ها نیز، اقدام به جلب مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی می‌نمایند.

از سوی دیگر این تشکل‌ها به فعالیت‌ها و برنامه‌هایی می‌پردازند که متناسب با منابع مالی آن‌ها باشد.

با توجه به موارد فوق، در صورتی که “تألیف کتاب”، در راستای موضوع فعالیت مؤسسه خیریه انجام شود و منابع حاصل از فروش آن نیز به حساب بانکی واریز شده و در چهارچوب اساسنامه هزینه می‌شود، مغایرتی با مقررات ندارد و این‌گونه اقدامات را می توان در چهارچوب بند پ ماده ۶ تصویب‌نامه هیأت وزیران، در نظر گرفت.

سرمایه‌گذاری در تشکل‌های مردم‌نهاد، می‌تواند به عنوان بخشی از فعالیت‌های مالی تشکل جهت تأمین منابع مالی پایدار در بلندمدت انجام شود. به عنوان مثال برخی از تشکل‌های مردم‌نهاد، به صورت سالیانه و پس از رسیدگی به حساب‌های مالی ، حجم اندکی از منابع خود را در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند.

در بحث سرمایه‌گذاری باید به نکات زیر توجه شود:

سرمایه‌گذاری زمانی انجام می‌شود که منابع مالی مازاد بر نیاز سالیانه تشکل، در حساب بانکی انباشت یا ذخیره شده باشد.  به عنوان مثال در مؤسسات خیریه و حمایتی، اولویت اول ارائه کمک به گروه‌های هدف است و لذا نمی‌توان ارائه خدمات به گروه هدف را متوقف نموده و سرمایه‌گذاری کرد.

هدف از سرمایه‌گذاری، تأمین منابع مالی پایدار برای پشتیبانی از فعالیت تشکل در بلند‌مدت است. لذا برای سرمایه‌گذاری ابتدا باید منبع مالی مشخصی پیش‌بینی شده و درطول فعالیت تشکل به آن پرداخته شود. اسناد مالکیت و مدارک مربوط به سرمایه‌گذاری‌ها، می‌بایست به نام تشکل تنظیم شده و منابع حاصل از آن نیز به حساب بانکی تشکل واریز شود. سرمایه‌گذاری نباید تبدیل به فعالیت اصلی تشکل شود. سرمایه‌گذاری یک فعالیت اقتصادی و تجاری است و در صورتی که به فعالیت اصلی تشکل تبدیل شود، با ماهیت غیرتجاری تشکل مغایرت پیدا می‌کند. به عنوان مثال خرید سهام برای سرمایه‌گذاری توسط برخی از  تشکل‌ها به صورت سالیانه انجام می‌شود (سالی یک بار با منبع مالی مشخص) ، ولی اگر خرید و فروش سهام به فعالیت روزمره تشکل تبدیل شود، با ماهیت غیرتجاری تشکل در مغایرت خواهد بود.

در ایران مؤسسات خیریه‌ایی که بر مبنای قوانین جاری کشور تأسیس و از دستگاه‌های دولتی مجوز فعالیت دریافت نمایند، مشمول معافیت از پرداخت مالیات می‌گردند. از شرایط اصلی برخورداری از معافیت‌های فوق داشتن یک ناظر مالی بر عملکرد مؤسسه می‌باشد و در صورت تأیید ناظر مبنی بر فعالیت عام‌المنفعه و منطبق به اهداف اساسنامه خیریه می‌باشد.

از جمله این احکام می‌توان به ممنوعیت تقسیم اموال و دارائی‌ها در سازمان‌های مردم‌نهاد اشاره نمود که در ماده ۷ تصویب‌نامه شماره ۲۷۸۶۲/ت ۳۱۲۸۱ مورخ ۱۳۸۴/۰۵/۰۸ هیأت وزیران (آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد) به تصویب هیأت وزیران رسیده است و براساس آن کلیه اموال و دارائی‌های سازمان‌های مردم‌نهاد متعلق به شخصیت حقوقی سازمان است.

در ماده ۶ تصویب‌نامه هیأت وزیران، منابع مالی سازمان‌های مردم‌نهاد پیش‌بینی شده است:

پ ـ وجوه حاصل از فعالیت‌های انجام شده در چارچوب موضوع فعالیت، اهداف و اساسنامه سازمان و این آئین‌نامه.

“تبصره ۱ـ سازمان موظف است پیش از دریافت کمک از منابع خارجی، مشخصات منبع کمک کننده، میزان کمک و چگونگی آن را به صورت مشروح بر حسب مورد به مراجع نظارتی مربوط اعلام نماید. مراجع مذکور موظفند ظرف حداکثر یک هفته از تاریخ وصول اعلام یاد شده، نسبت به نظرخواهی از وزارتخانه‌های اطلاعات و امور خارجه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اقدام نمایند. موافقت دستگاه‌های یاد شده ضروری است و این دستگاه‌ها موظف به اظهارنظر ظرف حداکثر یک ماه از تاریخ وصول استعلام می‌باشند. عدم ارائه پاسخ ظرف این مدت به منزله نظر موافق است.”

“ماده ۵: سازمان مکلف است گزارش عملکرد اجرایی و مالی سالانه خود را حداکثر تا دو ماه پس از پایان هر سال مالی به مرجع نظارتی مربوط و نیز در طی سال، سایر گزارش‌های عملکرد اجرایی و مالی را بنا به درخواست مرجع یاد شده، حسب مورد، ارائه و همچنین نسبت به انتشار خلاصه‌ای از گزارش سالانه مذکور برای اطلاع عموم، در محدوده جغرافیایی فعالیت خود اقدام کند (بند ط ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم).

با توجه به مطالب فوق، به طور کلی قوانین مالی حاکم بر سازمان‌های مردم‌نهاد، شامل قوانین و مقرراتی است که در مورد اشخاص حقوقی صادق است از جمله آن می‌توان به قانون تجارت و قانون مالیات‌های مستقیم اشاره نمود. همچنین تصویب‌نامه‌های هیأت وزیران (آئین نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد) نیز از جمله مقرراتی است که می‌بایست در عملکرد مالی سازمان‌های مردم‌نهاد به مورد اجرا گذاشته شوند.

به طور کلی سازمان‌های مردم‌نهاد دارای “ماهیت غیرتجاری” هستند و لذا فعالیت آن‌ها نمی‌تواند در موضوعات تجاری و اقتصادی متمرکز شود. به عنوان مثال “موضوع سرمایه گذاری”  نمی‌تواند به عنوان موضوع فعالیت یا هدف یک سازمان مردم‌نهاد تعیین شود.

بنابراین بحث سرمایه‌گذاری‌، صرفاً به عنوان یک اقدام در سازمان‌هایی پیگیری می‌شود که نیازمند منابع مالی پایدار برای اجرای هدف هستند. اغلب این سازمان‌ها از روش سرمایه‌گذاری در بورس استفاده می‌کنند و سالیانه بخشی از منابع مالی سازمان، صرف خرید سهام شده و درآمد حاصل از آن  برای هزینه‌های سازمان اختصاص می‌یابد. بحث سرمایه‌گذاری، صرفاً در مورد مؤسساتی صادق است که به عنوان مثال در زمینه “نگهداری از معلولین” ، “تأمین هزینه درمان بیماران” و یا “اعطای بورس تحصیلی”  و امثالهم، فعالیت می‌کنند. باتوجه به اینکه نوع فعالیت این‌گونه سازمان‌ها هزینه‌بر است، لذا برای تداوم فعالیت، ناگزیر هستند تا از روش‌های مختلف، اقدام به تأمین منابع مالی پایدار نمایند.

معافیت مالیاتی سازمان‌های مردم‌نهاد در ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سال ۱۳۸۰ (اصلاحی ۱۳۸۰/۱۱/۲۷) پیش‌بینی شده است.

طبق “تبصره یک” ماده ۱۳۹ قانون مذکور؛ وجوه حاصل از فعالیت‌های غیرانتفاعی که به منظور پیشبرد اهداف و  وظایف مؤسسات موضوع این ماده درچهارچوب اساسنامه تحصیل شود، مشمول معافیت مالیاتی می‌شود. لذا درصورتی که سازمان مردم‌نهاد از شرایط معافیت مالیاتی برخوردار باشد و پروژه‌ها و قراردادهای آن در راستای موضوع فعالیت و اهداف مندرج در اساسنامه مصوب اجرا شده باشد، مشمول معافیت مالیاتی می‌گردد.

سازمان‌های مردم‌نهاد پس از اخذ پروانه فعالیت و ثبت حقوقی، جهت استفاده از معافیت مالیاتی باید به دفاتر سازمان امور مالیاتی مربوطه مراجعه نموده و اقدام به تسلیم اظهار نامه مالیاتی نمایند. پس از تسلیم اظهار‌نامه مالیاتی به همراه مدارک مثبته دال بر فعالیت عام‌المنفعه و غیرانتفاعی مثل اساسنامه، پروانه فعالیت و مجوز ثبت، کارشناسان سازمان امور مالیاتی پس از بررسی و تایید فعالیت غیردولتی، عام‌المنفعه و غیرانتفاعی سمن، نسبت به صدور معافیت مالیاتی برای سازمان مردم‌نهاد اقدام می‌گردد.

عدم مراجعه سمن به دفاتر امور مالیاتی و عدم تسلیم اظهار‌نامه مالیاتی به منزله تخلف تلقی شده و منجر به تعیین بدهی برای سمن از سوی دفاتر امور مالیاتی خواهد شد. لذا سازمان‌های مردم‌نهاد جهت استفاده از معافیت مالیاتی حتماً باید نسبت به ارائه اظهارنامه مالیاتی اقدام نمایند.

کلیه اشخاص با شخصیت حقیقی خود می توانند اقدام به تاسیس سازمان مردم نهاد نموده و یا به عضویت آن درآیند. این موضوع در ماده یک آیین نامه اجرایی تاسیس و فعالیت سازمانهای مردم نهاد به شرح زیر پیش بینی شده است :

الف ـ سازمان غیردولتی که در این آیین نامه «سازمان» نامیده می شود، به تشلکهایی اطلاق می شود که توسط گروهی از اشخاص حقیقی یا حقوقی غیرحکومتی به صورت داوطلبانه با رعایت مقررات مربوط تأسیس شده و دارای اهداف غیرانتفاعی و غیر سیاسی می باشد.

واژه «غیردولتی» به این معناست که دستگاههای حکومتی در تأسیس و اداره سازمان دخالت نداشته باشند. مشارکت مقامات و کارکنان دولتی در تأسیس و اداره سازمان، در صورتی که خارج از عنوان و سمت دولتی آنان باشد، مانع وصف غیردولتی سازمان نخواهد بود.

سازمانهای مردم نهاد دارای ماهیت غیرانتفاعی هستند و فعالیت در این سازمانها به صورت داوطلبانه  می باشد و لذا  پرداخت حق الزحمه به هیات مدیره این سازمانها فاقد وجاهت قانونی است. این موضوع در ماده ۷ آیین نامه اجرایی تاسیس و فعالیت سازمانهای مردم نهاد به شرح زیر پیش بینی شده است :   تقسیم دارایی، سود و یا درآمد سازمان در میان مؤسسان، اعضا و مدیران و کارکنان آن قبل و پس از انحلال ممنوع است.

حق عضویت در سازمانهای مردم نهاد غالبا به صورت حق عضویت سالیانه است که میزان آن  هر سال در مجمع عمومی سالیانه تعیین می شود . برای این منظور هیات مدیره تشکل ، پیشنهادات خود را در جلسه مجمع عمومی مطرح می کند و پس از اخذ نظرات اعضای حاضر در جلسه ، میزان حق عضویت برای یک سال آتی تعیین می شود. مبلغ حق عضویت   بایدبه تصویب اکثریت مطلق حاضرین(بیش از نصف به علاوه یک) در جلسه مجمع عمومی رسیده و در صورتجلسه مجمع عمومی قید شود.

حق عضویت به عنوان منبعی برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز برای فعالیت تشکل دریافت می شود و اعضای تشکل آن را به صورت داوطلبانه پرداخت می کنند و در ازای پرداخت حق عضویت ؛ حق حضور در جلسات محمع عمومی ، حق رای و حق نامزدی در هیات مدیره و بازرسی تشکل را کسب می کنند. معیار تعیین حق عضویت ، عمدتا براساس هزینه های جاری و خدماتی است که تشکل به اعضای خود ارایه می دهد ولی در هر صورت با موافقت و تصویب اکثریت اعضای تشکل تعیین خواهد شد. تعیین حداقل و حداکثر میزان حق عضویت ،  برعهده مجمع عمومی است و هرتشکل با توجه به وضعیت مالی اعضا و گروه های هدف ، اقدام به تعیین آن می نماید.

سازمانهای مردم نهاد (NGOs) پس از دریافت پروانه فعالیت و ثبت ، واجد شخصیت حقوقی می شوند و از کلیه حقوق “اشخاص حقوقی” در چهارچوب اساسنامه مصوب برخوردارند . همچنین طبق ماده ۴  آئین نامه اجرایی تاسیس و فعالیت سازمانهای مردم نهاد ، این سازمانها می توانند در ارائه خدمات امدادی مورد نیاز دستگاه های دولتی و عمومی غیردولتی و همچنین اجرای برنامه ها و پروژه های دستگاه های دولتی و عمومی غیردولتی از طریق توافق و تفاهم با آنها اقدام نمایند .

باتوجه به اینکه سازمانهای مردم نهاد در زمره اشخاص حقوقی به ثبت می رسند،  لذا از مزایای اشخاص حقوقی از جمله “ثبت علائم” برخوردار هستند. ازسوی دیگر بمنظور حفظ حقوق مالکیت معنوی ، در صورتیکه موسسه ای  از آرم یا لوگوی خاصی استفاده می نماید ، ضرورت دارد تا درخصوص ثبت آن اقدام  کند.

سازمان‌های مردم نهاد برحسب ساختار یا نوع عضویت، به دودسته کلی تقسیم می‌شوند:

• سازمان‌های مردم‌نهاد عضو پذیر
• سازمان‌های مردم‌نهاد هیئت‌امنایی.

۱) سازمان‌های مردم‌نهاد عضو پذیر

ساختار این دسته از سازمان‌ها بر مبنای عضوپذیری و بسترسازی برای پذیرش عضو و جلب مشارکت اعضای جدید استوار است. در این سازمان‌ها، شرایط عضویت توسط هیئت مؤسس در اساسنامه پیش‌بینی می‌شود و بعد از ثبت شخصیت حقوقی سازمان، افراد علاقه‌مند که دارای شرایط عضویت مقرر در اساسنامه هستند، می توانند به عضویت پذیرفته شوند. در سازمان‌های عضو پذیر تعداد اعضا محدود نبوده و می‌تواند هرساله افزایش یابد. تعداد دقیق اعضای این سازمان‌ها، در اساسنامه ذکر نمی‌شود و قبل از برگزاری مجمع عمومی سالیانه، تعداد دقیق اعضا توسط هیئت‌مدیره اعلام شده و برحسب آن جلسات مجامع عمومی با حضور نصف بعلاوه یک اعضا رسمیت می‌یابد. کلیه امور سازمان‌های عضو پذیر از قبیل انتخاب مدیران و بازرسان، تعیین خط‌مشی، تصویب ترازنامه و صورت‌های مالی، تغییر اساسنامه و … توسط اعضا در جلسات «مجمع عمومی اعضا» اتخاذ تصمیم می‌شود. در سازمان‌های عضو پذیر، اعضا به‌عنوان مهم‌ترین رکن سازمان مطرح هستند و لذا مقررات مربوط شرایط عضویت، انواع عضویت، شرایط برخورداری از حق رأی و همچنین حقوق و تکالیف اعضا  باید به‌صراحت در اساسنامه، مشخص شود.

در سازمان‌های عضو پذیر، دو نوع عضویت پیش‌بینی می‌شود:

اعضای اصلی (اعضای رسمی یا پیوسته)

اعضای افتخاری (اعضای غیررسمی یا وابسته)

الف : اعضای اصلی (رسمی یا پیوسته)؛ شامل اعضایی است که دارای شرایط عضویت مقرر در اساسنامه مصوب هستند و با پذیرش اساسنامه به عضویت پذیرفته می‌شوند. عضو اصلی، حق عضویت پرداخت می‌کند و در مجامع عمومی دارای حق رأی و حق کاندیداتوری هیئت‌مدیره و بازرسی، خواهد بود.

ب: اعضای افتخاری (غیررسمی یا وابسته)؛ شامل اعضایی است که دارای شرایط عضویت مقرر در اساسنامه مصوب سازمان نیستند ولی با توجه به علاقه‌مندی به موضوع و اهداف سازمان، به‌صورت افتخاری در اجرای طرح‌ها و برنامه‌ها مشارکت می‌کنند. عضو افتخاری حق عضویت پرداخت نمی‌کند و در مجامع عمومی دارای حق رأی و حق کاندیداتوری هیئت‌مدیره و بازرسی، نخواهد بود.

۲) سازمان‌های مردم‌نهاد هیئت‌امنایی

درسازمان‌های ‌امنایی،  هیئت مؤسس در بدو تأسیس سازمان، گروهی از افراد را به‌عنوان “هیئت‌امنا” تعیین نموده و اتخاذ تصمیم درموردکلیه امور سازمان به آنها واگذار می شود. تعداد دقیق اعضای هیئت‌امنا در اساسنامه قید می‌شود و جلسات هیئت‌امنا با حضور نصف بعلاوه یک اعضای هیئت‌امناء رسمیت پیدا می‌کند. افزایش یا کاهش تعداد اعضای ‌امناء، با نظر  اکثریت هیات امناء، انجام می‌شود و درهرصورت تعداد دقیق آن در اساسنامه مشخص می‌شود. کلیه امور سازمان‌های هیئت‌امنایی از قبیل انتخاب مدیران و بازرسان، تعیین خط‌مشی، تصویب ترازنامه و صورت‌های مالی، تغییر اساسنامه و … توسط اعضای هیئت‌امناء در جلسات «مجمع عمومی امنا» اتخاذ تصمیم می‌شود. هیئت‌مدیره و بازرسان سازمان‌های امنایی، غالباً از بین اعضای هیئت امناء انتخاب می‌شود.

تشکل‌ها ز این نظر می‌توان به دو دسته تقسیم نمود:

• تشکل‌های عضو پذیر با مجمع عمومی اعضا، هیأت مدیره و بازرس.
• تشکل‌های هیأت امنایی با مجمع عمومی امنا (هیأت امنا)، هیأت مدیره و بازرس.

مجمع عمومی به عنوان عالی‌ترین رکن سیاستگذاری و اتخاذ تصمیم در تشکل‌های مردم‌نهاد می‌باشد و لذا تصمیمات آن برای هیأت مدیره و بازرسین لازم الاجراست.

انتخاب نوع ساختار تشکل بر عهدۀ هیأت مؤسس می‌باشد. ولی با توجه به حاکمیت اصول دموکراتیک در فعالیت تشکل‌ها و همچنین برای جلب مشارکت مردم در فعالیت‌های تشکل، بهتر است از ساختار مجمع عمومی اعضا استفاده شود.

طبق مقررات تعیین نام در “اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری”، نام مؤسساتی که دارای تابعیت ایرانی هستند، باید به فارسی تعیین شود. لذا درصورتی که سازمان در کشور ایران به ثبت برسد، می‌بایست دارای نام فارسی باشد. سازمان‌هایی که دارای فعالیت بین المللی هستند، می‌توانند از ترجمه انگلیسی نام خود در فعالیت‌های بین‌المللی استفاده نمایند.

در آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد مصوب ۱۳۸۴/۰۵/۰۸ هیأت وزیران، نوع خاصی از تشکل‌ها تحت عنوان “سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان” پیش‌بینی گردیده و صدور مجوز آن‌ها بر عهده “سازمان ملی جوانان” گذاشته شده است و در حال حاضر “وزارت ورزش و جوانان (معاونت ساماندهی امور جوانان) ” در سطح کشور اقدام به صدور مجوز در زمینه موضوعات مرتبط با امور جوانان می‌نمایند.

سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان به سازمان‌هایی گفته می‌شود که برای انجام فعالیت و ارائه خدمات داوطلبانه در عرصه‌های تربیتی جوانان با مشارکت جوانان و بر اساس مدیریت جوانان با استناد به موضوع ماده ۱۱۲ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در اجرای آئین‌نامه تشکل‌های مردم‌نهاد فعالیت می‌نماید. با توجه به سند ملی توسعه ویژه ساماندهی امور جوانان یکی از برنامه‌های سیزده‌گانه سازمان ملی جوانان “برنامه شناسایی و تقویت سازمان‌های مردم‌نهاد مرتبط با امور جوانان” می‌باشد و جوانان در گروه سنی ۱۴ تا ۲۹ سال را جهت تأسیس و صدور پروانه فعالیت با عنوان سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن) تحت پوشش قرار می‌دهد. در حال حاضر در وزارت ورزش و جوانان، “اداره کل مشارکت‌های اجتماعی جوانان” مسئولیت صدور اعتبارنامه تشکل‌های جوانان را عهده‌دار می‌باشد و صدور اعتبارنامه در طیف وسیعی از موضوعات مرتبط با امور جوانان انجام می‌شود.

تشکل‌هایی که علاوه بر دریافت مجوز، شخصیت حقوقی آنها نیز ثبت شده است، با مراجعه به سایت و تکمیل “فرم درخواست تطبیق وضعیت”، نسبت به دریافت پروانه فعالیت جدید اقدام نموده و فعالیت خود را پیگیری می‌کنند. شماره ثبت اینگونه تشکل‌ها، همان شماره ثبت قبلی است و معمولاً نام تشکل هم تغییر نمی کند، مگراینکه مغایرتی با قوانین ذیربط داشته باشد.

تشکل‌هایی که دارای مجوز هستند ولی شخصیت حقوقی آنها به ثبت نرسیده است، به دلیل عدم ثبت شخصیت حقوقی، مشمول تطبیق وضعیت نمی‌شوند و می‌بایست از طریق سایت www.moi.ir “فرم درخواست تأسیس” را تکمیل کرده و نسبت به دریافت پروانه فعالیت و ثبت شخصیت حقوقی اقدام نمایند.

با توجه به مطالب فوق درصورتی که تشکل دارای مجوز از سازمان میراث فرهنگی استان بوده و شخصیت حقوقی نیز به ثبت رسیده باشد، باید طبق مفاد ماده ۳۰ آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد، درخصوص تطبیق وضعیت و دریافت پروانه فعالیت از استانداری ذیربط  اقدام نماید. فعالیت این‌گونه تشکل‌ها پس از دریافت پروانه فعالیت (تطبیق وضعیت)، دارای وجاهت قانونی است.

شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد از به هم پیوستن این سازمان‌ها تشکیل می‌شود. طبق ماده ۱۹ آئین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد، حداقل تعداد ۵ سازمان مردم‌نهاد ثبت شده که دارای موضوع فعالیت مشترک هستند، می‌توانند درخصوص تأسیس شبکه اقدام کنند. لذا هیأت مؤسس شبکه شامل اشخاص حقوقی است که دریک موضوع مشترک فعالیت می‎کنند. اهداف شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد در زمینه ایجاد هماهنگی بین سازمان‌های عضو شبکه متمرکز است و در راستای آموزش و توانمندسازی، استانداردسازی فعالیت اعضا، تبادل اطلاعات و دستاوردها، ایجاد هماهنگی در تعامل با سازمان‌های دولتی و همچنین کمک به اعضای شبکه فعالیت می‌نماید.

شرایط عضویت شبکه در اساسنامه شبکه پیش‌بینی می‌شود و مؤسساتی که دارای شرایط عضویت باشند طبق روند مندرج دراساسنامه به عضویت پذیرفته می‌شوند. البته درصورتی که عنوان و موضوع فعالیت شبکه، منجر به ایجاد انحصار در یک موضوع خاصی شود، می‌بایست شرایط لازم برای عضویت کلیه مؤسسات مرتبط با موضوع فعالیت شبکه‌، پیش‌بینی شده و هر مؤسسه به صرف داشتن شرایط لازم، به عضویت پذیرفته شود. به عنوان مثال در “شبکه هماهنگی مؤسسات خیریه” باید تمهیدات لازم برای عضویت کلیه مؤسسات خیریه متقاضی پیش‌بینی شود.